Wychowywanie to przekazywanie pewnej wiedzy i wartości kolejnym pokoleniom, czyli jest to kształcenie społeczeństwa w odpowiedni, zaplanowany sposób.
W społeczeństwie świadomym istnieje tradycja organizowania szkół dla dzieci i młodzieży. Pojawiły się one wraz z planami rozwoju klas rządzących, które do realizacji własnych celów strategicznych musiały wykształcić pewną grupę ludzi. Zależnie od tego, czy miał to być żołnierz, dyplomata, musiał zostać wyposażony w odpowiedni rodzaj wiedzy ogólnej i fachowej.
Pewnego zasobu wiedzy o świecie i życiu dostarczają dzieciom rodzice. W odpowiednim wieku najmłodsze pokolenia muszą jednak korzystać z fachowej pomocy szkolnej nauczycieli i wychowawców. szkoła przedstawia wiedzę ogólną, dając młodym pokoleniom szansę na odnajdywanie własnych talentów i zainteresowań. Proces przygotowywania dzieci do życia w świecie dorosłych nazywa się socjalizacją. Podlega jej każdy uczeń, a jest to, mówiąc ogólnie wychowywanie do życia w społeczeństwie.
Nie ma wychowywania bez kształcenia. Uczenie dziecka posługiwania się łyżką czy zaawansowanych dziedzin matematyki to zajęcia równie ważne z punktu widzenia dziecka i społeczeństwa. Tak samo ważni są rodzice w procesie wychowania, jak ważni są nauczyciele na kolejnych szczeblach nauki i nauki zawodu, jakim zainteresuje się młody człowiek.
Wychowywanie to proces żmudny i długotrwały obliczony na realizowanie konkretnych celów. Wyznaczaniem ich zajmują się powoływane przez państwo, czyli przez dojrzałą część społeczeństwa, instytucje. Człowiek rozwinięty i ukształtowany wychowuje sam siebie, do końca życia chłonie naukę i analizuje relacje społeczne. Pragnie lepiej odnajdywać w nich siebie, a często też je ulepszać.
Polska szkoła czeka na podręcznik
Współczesny polski rodzic niewiele wie o wychowywaniu. Jest ono często kojarzone z karmieniem i ubieraniem dziecka. Nowe pokolenie „dzieci internetu” wyrasta w przeświadczeniu, że wszytko można mieć za darmo: filmy, muzykę, dzwonki do telefonów, gry – ogólnie multimedia. Wiele dzieci nie wie, co to jest praca i nie ma żadnych obowiązków domowych. Dlatego w życiu szkolnym następuje kumulacja problemów i niepowodzeń. Punktem kulminacyjnym braków w procesie wychowywania jest okres życia gimnazjalnego młodych pokoleń. Okres buntu i negacji nakłada się na wcześniejsze błędy życia na „karmie pustych kalorii internetowych” (bezproduktywne zaspokajanie wrażenia intensywności doznań). Swoje frustracje, mniejsze czy większe, uczniowie rozładowują w szkole, niszcząc autorytet nauczycieli, choć tak naprawdę swoim zachowaniem i brakiem wychowania wystawiają negatywne świadectwo rodzicom.
Polska szkoła XXI wieku, czyli polskie państwo, charakteryzuje się zupełną indolencją i relatywizmem w zakresie wychowywania. Dowodem na to jest totalny brak programów i podręczników do wychowywania, dla wychowawców. W związku z tym lekcje z wychowawcami w szkołach to czas stracony, choć opłacony. Co szkoła, to inny program wychowawczy i inny system oceniania zachowania ucznia, co nauczyciel, to inne wychowywanie, a najczęściej jego brak – sprawy bieżące dominują w życiu szkolnym (frekwencja, oceny). Dojrzała część społeczeństwa, dorośli, nie mają pomysłu, jakiego obywatela kształtować, na jakiego człowieka wychowywać Polaków w nowej rzeczywistości unijnej.
Wychowywanie jest staraniem bez gwarancji na sukces, ale jego brak porażką totalną.
