Książki świadectwem postępu

W świadomości społecznej istnieje przeświadczenie o potrzebie rozwoju.

Człowiek pierwotny chciał zmieniać świat. Były to różnego rodzaju udogodnienia codziennego życia gwarantujące większe możliwości zaspokajania potrzeb. Chodziło między innymi o zdobywanie pokarmu i zapewnienie bezpieczeństwa rodzinie, komfort fizyczny i psychiczny dający pewniejsze gwarancje rozwoju gatunku. Później pojawiła się potrzeba sygnalizowania wypracowanych, odkrytych wartości innym. Zdobywaną w mozole wiedzę zaczęto z czasem doceniać, przekazywać kolejnym pokoleniom. Wypracowano system znaków graficznych, dla oznaczania różnych zjawisk, a potem wykształcił się zapis nazywany od tysięcy lat pismem.

„Na początku był Chaos” – tak rozpoczyna się opis starożytnej mitologii Greków, zbioru ich najważniejszych prawd o powstaniu i porządku świata. Przekazywano je sobie ustnie, potem spisano. Słowo zapisywane odgrywało coraz większą rolę, aż zaczęło stanowić prawo. Kto nie przestrzegał zapisanych przez wieki nakazów, ten łamał prawo i zasługiwał na karę. Następnie zapisano zasady religii i wiary, a kto nie przestrzegał ich, popełniał grzech. Przez wiele setek i tysięcy lat słowo zapisane miało moc sprawczą. Regulowało życie jednostek i grup ludzkich, prowadziło je w stronę cywilizacji informatycznej, którą znamy z ekranów komputerów i telewizji.

Wielkim przełomem w świadomości ludzkiej była próba analizy dorobku intelektualnego przez naukę ścisłą w XVIII wieku naszej ery, a potem wynalezienie druku w XIX wieku i upowszechnienie wykształcenia podstawowego w XX wieku. Zwykły, prosty człowiek mógł poznawać prawdę o przeszłości i świecie, w którym żył. To, co pierwotnie było oznaką elitarności, do czego dostęp mieli „wybrańcy”, zaczęło docierać do setek tysięcy i milionów czytelników. Dorobek ludzkości w ten sposób został poddany krytycznej analizie, „przetrawiły” go umysły pospolite i genialne. Wynikiem tego procesu są elektroniczne słowa czytane dzisiaj w internecie.

Książka jest postrzegana w dwóch aspektach: jako praźródło wiedzy o dokonaniach poprzedników oraz dowód na rozwój ludzkiej myśli. Szukamy w nich prawdy o zasadach funkcjonowania natury. Starożytni Grecy z Platonem na czele podzielili świat na materialny i duchowy, na ciało i duszę. Świat nowożytny przejął po nich racjonalizm i metafizykę, czyli wiedzę ścisłą opartą na badaniach naukowych, doświadczeniach przeprowadzanych w laboratoriach. Dopełnieniem ludzkiej natury dążącej do odkrywania prawdy o świecie jest myślenie romantyczne oparte na intuicji i domysłach, hipotezach a nawet tezach, których nie można udowodnić empirycznie (doświadczalnie). Pozostając w sferze wiary, wywierają one jednak ogromny wpływ na kierunki rozwoju ludzkiej myśli i cywilizacji.

Książka jest przejawem i syntezą spotkania materii z ideą, świata realnego, w którym żyjemy i tego, jakim człowiek chciałby go widzieć. Pisząc książki, kolejne pokolenia komunikowały się między sobą co do wartości, wagi prawd już odkrytych i tego, co powinno być odkrywane. Poznając dorobek czasów minionych, uświadamiamy sobie, jacy i dlaczego jesteśmy dzisiaj, do czego i po co dążymy lub mamy dążyć jutro.

Książka, czyli słowo zapisane to dowód na ludzką odpowiedzialność za świat i jego złożoność.

Od zera do komputera?